BALKAN YARIMADASINDA KÜRTLER

Ali Buran  Araştırma yazar

Bu hafta  okuduğum  ve çok şeyler öğrendiğim  (Balkan yarımadasına Kürtler ) kitabi oldu..

kitap önce Kürtlerin Sosyo  Antropolojik, etnik yapıları, aşiretleri ve yaşadıkları coğrafyaları  anlatıyor.

İlginç olan kitapta, ALAN Aşiretinden söz ederken ,Çin Seddi’nden ,Kafkaslara,İran ve Kürdistan’dan Karadeniz Steplerine Balkanlara İtalya ve İberik Yarımadasına, Oradan Kuzey Afrika ya kadar  bir zamanlar kendilerinden bahsedilen bir halk ALANLARDIR:diye yazılıyor.

Ancak en çok dikkatimi çeken kitapta geçen ALAN   Aşırtının   sosyal yapıları  yaşam mücadeleleri ve bu gün yaşadıkları Coğrafya ve  bölgeleri  kısaca  bazı  alıntı yapacağım.

Sayfa 133.’’Dünyanın bütün tarihçi ve   araştırmacıların  dikkatini  çeken bizim  ALAN aşireti neden biz Kürtlerin dikitini çekmedi?  Çünkü sadece  Kürt toprakları değil,ayni zamanda Kürtlerin bütün insani değerleri de baskı ve başkalaştırma politikasıyla karşı karşıya kaldılar..

Yazar ALANLARI üç dönem ayırmış.1) Birinci yüz yılda Kavimler  göçü

2) kavimler göçünden Moğol istilasına kadar 3) Moğol İstilası son dönemi .

ALAN’LARDAN ilk söz eden Batılı klasik yazar DİONYSİUS PRİERGETES’TIR: ALANLR Tarihe   savaşkan  çoban, göçer, ziraatçı , sanatçı ve farklı zamanlarda Part, Roma ve Sasani gibi büyük devletlere   karşı savaşmışlar diye yazar.

STRABON   Pers kaynaklarca  MÖ  100 yılında  ALANLAR 200 bin okçu çıkarabiliyordu. hemen, hemen bütün ALANLAR yakışıklı iri yarı sarışın mavi ve açık gözlü olduklarını söz eder.

Sayfa 134

.Roma İmparatorluğu Tarihçi EDWARD GİBBONS ,Roma ile savaşan onları uğraştıran halklardan biri de ALANLARDIR: Hatta MS 276  Roma İmparatorluğuna  saldıranlar her ne kadar İSKİTLER diye geçiyorsa da aslında ALANLR’DIR.

PROBUS HAYATI-adlı esrinde onlar ALANLAR Roma yazıtlarında birinci asırdan itibaren yer aldı.Romalılar onlara savaşçı at yetiştirici olan ALAN kralı KULUK PART KRALI VOLOGESES’E karşı savaşmıştır.deniliyor.

Sayfa 135- ALAN kralı SENGİBAR  HUN saldırılarını geri püskürtmekle hayatı rol oynamış.KELT kültürü ALAN  izleri bulunmakta, meşhur Kral ARTHUR ve Yuvarlak masa Şövalyeleri adlı Folklorik  efsane bunlardan biridir.Eski ALAN geleneğinde Yuvarlak bir meydanda saplanan bir kılıca ibadet edilirdi.bu kitap( Fatih Kütüphanesinde var )

Bu gelenek Hindi Avrupa halklara aittir..Romalı yazar FALVİUS ARRİANNUS ( Ektaxis kata Alanoom ALANLARA karşı Yürüyüş ) eserinde göçebe halklara karşı Roma askeri taktiklerini anlatıyor.

Bu rapor birinci yüz yılda hazırlanmış v VGATİUS  askeri anlaşmalarda .Hun,GOT ve ALAN’LARDAN söz edilmekte  .Bizans Tarihçisi PROCOPİUS  Gotllar ALANLAR  Vandarla birlikte içi iç yaşamışlar..

Sayfa 136

.Kafkasya’daki ALANLAR Kafkas steplerini aşarak batıda Zelencuk  doğuda Daryal havzasında yerleştiler.Devlet örgütlemelerinde bu  Şehirlerde   Bizans,  Gürcü  Abaza Hazar v Ruslarla siyasi ve kültürel ilişkiler gelişti. Hıristiyanlık ilk önce Bizanslara  sonra Gürcüler daha sonra ALAN’LARDA  bulaştı.

İslam Tarihçileri ALANLAR hakkında geniş bilgi vermiştir.Ali İbn Hüseyin ibni Ali El Mesudi.

ALAN  kralı 30 bin Süvari tonlayabilen krallar içinde en güçlüsü,  Köyler o kadar bitişik ki ülkenin bir başından  diğer başından haber alabiliyor deniliyor.

Sayfa 138 AL BİRUNİ,  Hvarzemler ile Peçneklar arasına yerleşen ALANLAR doğal olarak dillerinden etkilenmişler fakat esas olarak ALANCA Kuzey bati İran’idir.ki  buda Kürtçe kuzey batı dilerindendir.

ALAN aşiretleri baktığımızda kendi dillerini korumuş görünüyor Çünkü Kürdistan da Ana dilleri Kürtçedir.OSTİYADA  da eski Kürtçe İRONİCE konuşurlar.

Sayfa 139 140    ALAN Aşiretlerinden söz edenlerden Müncimbaşı Ahmet Dede dır CAMİU’D  DUVEL adlı tarihi kitabında  ALAN aşireti isim vermekte.,Bunlar ASİ, ROXALANİ ve DASİ Bu aşiretler halen Kürdistan da mevcut. AS ve AZİ  Bingöl de köklü bir aşirettir.DAŞİ çok eskilerde YEZİDİ inancına sahipti.

ALAN  ismi Kürtlerde değerli bir kelimedir.ALAN ismi Kürt erkek çocuklarına veriliyor.Moğol ordusuna giren ALANLAR Altın ordu saflarında büyük Moğol kağanın hizmetine girmişler Çine kadar gitmişler  bunlardan Hıristiyan ve Müslüman olanlarda var.VAKANİVÜSLERİN bildirdiklerine göre bunlardan birinin adı A-SAN –CAN (Hasan Can ) diğerinin adı NİKOLAY Açıkçası kavimler göçü inceldiğimizde ALAN aşiretinin güzergahları   rahatlıkla görülebilir.

Sayfa 143  144-145 Bir çok kişi ALANNLARIN bittiğini ve sadece OSSETYA da kalan OSLARIN onlardan oldukları yazıp çizmektedir. Halbuki OSTLAR ALANLAARIN AS koluna aittir.Zaten Kürdistan da AS boyu vardır.Bu gün 17 ülkede yaşayan ALANLRIN toplam sayısı 720 bindir.Oysaki gerçek ALAN’LARDAN haberleri yoktur. Halbuki gerçek ALANLAR bu gün Horsan dan ta KOÇGİRİYE kadar yayılmış ,oradan Ege, Marmara ve  Karadeniz  sahillerine  kadar göç etmişler.ALANLAR bu gün Kürt Ulusal oluşumunda önemli  yapı taşlarını biri olarak yer almıştır..

ALAN İSMİNİN ETİMİLOJİSİ –ALAN Aşiretleri bir kısmı Rus ,Gürcü  Ermeni ve Bizans misyonları tarafından Hıristiyanlaştırılmış.-Hıristiyanlıkta Medya inancına benzediği için bunlara MASS ismi kullanıldı.yani MED ALAN diye karışımı diye izah dilmiş.

Bizanslı yazar NİCEPHER GRGORAS TUNA Nehri kuzeyinde ALANLAR Hıristiyan dır ama gerçek Hıristiyan   olmaktan Ziyade  onlar MASSALİANİ’ dırlar.MASSALAİN MED ALAN karışımı bir isimdir.

Sayfa 147 ALAN ADINA DENK DÜŞEN TOPONOMİK  YER  ADLARI

Önce Kürdistan dan başlayalım.Bilinen isimlerden biride ARDEL’NDIR:.bu isim hem Kürdistan da Bölge için hem Aidiyet için kullanılır.Bu bölge Doğu Kürdistan’dır.ALAMÛT  bu yer meşhur Hasan Sabah kalesinin bulunduğu yerdir.ALANYA  Akdeniz de Antalya ya bağlı bir şehirdir.

Romanya da LAZSAG ,Macaristan da ALANGÜR, Portekiz de ALLAİN VİLLA bir çok isimler ALAN ismine atfen verilmiş.bu konuya TAURSLU GRİGOR  değinmekte diye ifade edilir.

KATALAN bölgesi adı menşesi GOT ve  ALAN ülkesi anlamına gelen  GOT ALAN birleşik isimdir.

ALAN-AL’IN çoğuludur. ALAN -ALANLAR demektir.Esasen ALAN isminin kök kelimesi olan AL üzerine durmak daha mantıklıdır.AL’IN Kürtçedeki anlamı BAYRAK /HE’L/Taraf YÖN E’L /BOY Kabile ALAN bayraklar.ve ALAN boyları demektir.Diğer taraftan DERSİM Kürtleri onlara ALU de denir .

KÜRT ALAN DESTANİ –ALANLAR atıfta bulunan bir çok destanlar vardır.bunlardan MEM  Û ZÎN diğer adı MEME’ ALANDIR:Kürdistan da söylenen bir destandır.Büyük Kürt Şairi Filozofu EHMEDE’ XANÎ (‘1651 1670) yazılı olarak kaleme almış n büyük Kürt Edebiyatıdır.Kuşkusuz MEME’ ALAN EHMEDE’ XANÎ tarafından yazılmadan öncede sözlü destan olarak halk arasında söylenirdi.

İkinci bir yapıt ta KER KULUK destanıdır.Bu destan ALAN kardeşlere benziyor  KER KULLUK iki kardeş vardı ayni isimde bir ALAN kralı da vardı.KULUK ismi ALANLAR büyük Aşiret  oldukları için  Kürtler arasında yaygındı.ALANLARI Kürtlerden farklı bir ETNİSİTE olarak  görmek yanlıştır.Bir zamanlar Avrupa ,Asya v Afrika ya kadar yayılan ALANLAR dışarıya yönelik göçün bir Kürt handanlığıdır

ALAN KÜRT AŞİRTİNİN BULUNDUĞU BÖLGELER .

ALAN/LAN-- Şadan  konfederasyonuna bağlı Horasan güneyinde

ALAN  Serdeşt yakınlarında eski ERDELAN konfederasyonu bağlı.

ALYAN /ELYAN  Zend konfederasyonu bağlı.Kıfırı ve Şirvan arasında yaşarlar.

ALAN  Ertuşi konfederasyonu bağlı Van gölü güneyi Zaxo ve Duhok arasında yaşarlar

ALİYAN  Silopi de yaşarlar 

ALİKAN Botan da yaşarlar

 ALİYAN  Loristan da yerleşik

ALAN   Mazgirt Nazmiye DEERSİM

ALAN Erzincan Erzurum Çat

ALYAN Midyat

ALİKA  Midyat

ALİKAN Diyarbakır Siirt Bitlis

ASİ Patnos

AZO Bingöl

ALHANLI  Pülümür Tercan

DASİ  DASNİ  Musul Sincar Perwari

ALAN İle ALİKAN ayni aşirettir.

Yazar,Yukarıda ALAN aşireti v kolları tümü Kürdistan dört parçasında ve eskiden  Kürt kolonisi Horasanda yaşadığı bölgeleri içerir. Kürdistan’daki ALAN aşiret sayısı belki OSETLEERIN birkaç katıdır ifad ediyor..

Not-(DAŞİ Mardin Kuzeyinde yaygın ve kavgacı bir Kürt aşireti. bu Aşiretle ilgili (BİR DDKO KÜRT YAŞAMI )Kitabımda var, ayrıca Viranşehir de   Milli Aşiretine bağlı  mensup olduğum KÛRAN Aşiretin bir kolu da ALAN/ALA dır).

(Kaynak - Ali Hüsein Kerim- Evrensel yayınları.)  Ali Buran